Eksingedalen - landskap

Det er ikkje berre U-dalar som kjenneteiknar breforma dalar. Sidedalane munnar ofte ut mykje høgare enn hovuddalen, som hengjande dalar. Lengdeprofilet av dalane er trappeforma, med trau og tersklar. Traua kan vera små innsjøar, eller dei er fylte med sediment, som no dannar elvesletter. Tersklane skaper fossar eller stryk der elva kastar seg utfor (eksa tyder «kasta seg utover»).

Eksingedalen har alle desse kjenneteikna på ein breforma dal. Sidan elvane i Eksingedalen i dag fører lite sand og grus med seg, kan ein spørja korleis elveslettene oppover dalen då vart bygde opp.

For å finna svaret må vi tilbake til slutten av den siste istida. Før elveslettene i Eksingedalen vart danna, kalva brefronten opp i fjorden og stogga først ved Nordheim, der havet stod om lag 60 meter høgare enn i dag, og noko seinare ved Eikefet. Terrassen ved Eidslandet vart avsett på denne tida. Desse sandavsetjingane har vorte nytta til uttak av sand gjennom mange år, slik at store delar av terrassen er fjerna. No er sanddrifta flytta til Eikefet.

Då breen smelta attende vidare oppetter dalen, gjorde han fleire korte stogg. For kvar stogg vart det avsett store mengder sand og grus i grunne elvar framom breen. Elvane bygde opp store sletter, eller sandursletter, som geologane kaller dei. Resultatet viser att som store, jamne flater med lausmassar ved Løland, Eikemo, Høvik, Vetlejord, Flatekvål, Lavik og Nesheim.

Den største breelvsletta ligg ved Lavik. Ho er 2,5 kilometer lang og 150 meter brei, og vart avsett då brefronten låg ved munningen av Fagerdalen. Like nedanfor ligg store kampesteinar i overflata. Dei vitnar om enorme vassmengder under avsetjinga.