• Nynorsk
  • English

Universitetet i bergen logoUniversitetet i Bergen

Search form

Teikning av runeinnskriften på kjøtkniven frå Fløksand.

Teikning av runeinnskriften på kjøtkniven frå Fløksand.

KJØTKNIVEN FRÅ FLØKSAND

I eit lite gravkammer i «Brandhangen» på Fløksand i Meland vart det i 1864 funne ei kvinnegrav. I grava sto leirkar med restar av brende menneskebein, beinnål, kam, bjørneklo og to små kjøtknivar. Den eine kniven hadde ei runeskrift med runer av ulik storleik (mellom 3,5 og 5,5 mm). Skal ein lese innskrifta, må ein først venda runene og så lesa frå høgre mot venstre. Då står det: Lina laukara. Laukar er grunnordet for laukr (lauk) og lina er lin. Innskrifta har altså to ord; lauk og lin i bokstavrim.

I andre, liknande innskrifter er eit anna ord — alu — med. Truleg kan a-runa etter laukar på Fløksand-innskrifta (laukara) vera startruna i trylleordet alu. Runa si tryllekraft vart auka med a-runa. Dei to plantenamna utgjorde eit fast samband nytta i gammal kultus og magi.

I soga om Olav den heilage vert det fortalt at kongen ein gong kom på vitjing hjå eit ektepar som hadde ein hestefallos - Volsi - innhylla i linduk saman med lauk. I ein seremoni under song vart Volsi rekt frå den eine til den andre, inntil den kristne kong Olav vart vreid og kasta han til hunden.

Truleg har kvinna frå Fløksand, som levde i det fjerde hundreåret, nytta kjøtkniven i samband med kultiske rituale for grøderikdom.