Huglo

Den sure, fosforfattige kvartskeratofyren som dominerer Huglo og Skorpo sør i Tysnes, er ein av dei bergartane i Hordaland som gir frå seg minst næring til vegetasjonen. Kvartskeratofyren inne på Huglo er ein omdanna lavabergart, rik på silika eller kiselsyre (SiO2). Marmoren langs sjøen er derimot fri for kvarts og er den bergarten som gir mest fruktbar og kalkrik jord. Tveitvatnet, det største på øya, kan òg takka kalkgrunnen for at vatnet har tolt sur nedbør og hatt stabil pH på over 8.

Men også isen skal ha noko av æra for det gode jordbrukslandet på øya. Hadde ikkje breen funne det for godt å stansa og leggja frå seg grøderike lausmassar på delar av øya for 12000 år sidan, ville Huglo vore meir karrig. På Nordhuglo skuva breen opp ein bogeforma morenerygg ved ferjekaien i Huglavikjo. På den tida stod sjøen på Nordhuglo om lag 65 meter høgare enn i dag. Framfor breen vart det avsett grus og sand, og lenger ute leire. I dag finn vi leira att i den store vika, som blir kalla Leiro. Dette er den finaste stranda,og like ovanfor ligg den beste matjorda på øya.

På Sørhuglo kom breen ned til sjøen og skuva opp ein fin rygg, der gardane ved Kumleneset ligg. Neset må ha fått namnet sitt frå alle dei kumle- eller bolleforma steinane i området. Etter istida har landet heva seg, og bølgjer og straum har sortert lausmassane. Dei har vaska ut «kumlesteinar», medan det finkorna materialet er ført inn i lune vikar.